श्री गुरु चरित्र परयाण का यह उनतीसवाँ अध्याय है श्री गुरु चरित्र में कुल 53 अध्याय हैं आप इन्हें एक एक कर पाठ करे सभी आधाय का लिंक नीचे दिया गया है.
- Read Previous Lesson – Shri Guru Charitra Adhyay 28
- Read Next Lesson– Shri Guru Charitra Adhyay 30
- Read – Sampurna Guru Charitra Prayan in Marathi.
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक विनवी सिद्धासी । मागें कथा निरोपिलीसी ।
भस्ममाहात्म्य श्रीगुरुसी । पुसिलें त्रिविक्रमभारतीनें ॥ १ ॥
पुढें कथा कवणेपरी । झाली असे गुरुचरित्रीं ।
निरोप द्यावा सविस्तारीं । सिद्धमुनि कृपासिंधु ॥ २ ॥
ऐसें विनवी शिष्यराणा । ऐकोनि सिद्ध प्रसन्नवदना ।
सांगतसे विस्तारुन । भस्ममाहात्म्य परियेसा ॥ ३ ॥
श्रीगुरु म्हणती त्रिविक्रमासी । भस्ममाहात्म्य मज पुससी ।
एकचित्त करुनि मानसीं । सावधान ऐक पां ॥ ४ ॥
पूर्वापरी कृतयुगीं । वामदेव म्हणिजे योगी ।
प्रसिद्ध गुरु तो जगीं । वर्तत होता भूमीवरी ॥ ५ ॥
शुद्ध बुद्ध ब्रह्मज्ञानी । गृह-दारादि वर्जूनि ।
कामक्रोधादि त्यजूनि । हिंडत होता महीवरी ॥ ६ ॥
संतुष्ट निःस्पृह असे मौनी । भस्म सर्वांगीं लावोनि ।
जटाधारी असे मुनि । वल्कल-वस्त्र व्याघ्राजिन ॥ ७ ॥
ऐसा मुनि भूमंडळांत । नाना क्षेत्रीं असे हिंडत ।
पातला क्रौंचारण्यांत । जेथें नसे संचार मनुष्यमात्राचा ॥ ८ ॥
तया स्थानीं असे एक । ब्रह्मराक्षस भयानक ।
मनुष्यादि जीव अनेक । भक्षीतसे परियेसा ॥ ९ ॥
ऐशा अघोर वनांत । वामदेव गेला हिंडत ।
ब्रह्मराक्षस अवलोकित । आला धांवोनि भक्षावया ॥ १० ॥
ब्रह्मराक्षस क्षुधाक्रांत । आला असे भक्षूं म्हणत ।
करकरां दांत खात । मुख पसरुनि जवळी आला ॥ ११ ॥
राक्षस येतां देखोनि । वामदेव निःशंक धीरें मनीं ।
उभा असे महाज्ञानी । पातला राक्षस तयाजवळी ॥ १२ ॥
राक्षस मनीं संतोषत । ग्रास बरवा लाधला म्हणत ।
भक्षावया कांक्षा बहुत । येवोनि धरिला आलिंगोनि ॥ १३ ॥
आलिंगितां मुनीश्र्वरासी । भस्म लागलें राक्षसासी ।
जाहलें ज्ञान तयासी । जातिस्मरण जन्मांतरींचें ॥ १४ ॥
पातक गेलें जळोनि । राक्षस झाला महाज्ञानी ।
जैसा लागतां चिंतामणि । लोह सुवर्ण केवीं होय ॥ १५ ॥
जैसा मानससरोवरास । वायस जातां होय हंस ।
अमृत पाजितां मनुष्यास । देवत्व होय परियेसा ॥ १६ ॥
जैसें कां जंबूनदींत । घालितां मृत्तिका कांचन त्वरित ।
तैसा जाहला पापी पुनीत । मुनीश्र्वराचे अंगस्पर्शें ॥ १७ ॥
समस्त मिळती कामना । दुर्लभ सत्पुरुषाचें दर्शन ।
स्पर्श होतां श्रीगुरुचरण । पापावेगळा होय नर ॥ १८ ॥
ब्रह्मराक्षस भयानक । काय सांगो त्याची भूक ।
गजतुरंग मनुष्यादिक । नित्य आहार करी सकळ ॥ १९ ॥
इतुकें भक्षितां तयासी । न वचे भूक परियेसीं ।
तृषाकांत समुद्रासी । प्राशन करितां न वचे तृषा ॥ २० ॥
ऐसा पापिष्ट राक्षस । होतां मुनीचा अंगस्पर्श ।
गेली क्षुधा-तृषा-आक्रोश । झाला ज्ञानी परियेसा ॥ २१ ॥
राक्षस ज्ञानी होऊनि । लागला मुनीश्र्वराचे चरणी ।
त्राहि त्राहि गुरुशिरोमणि । तूं साक्षात् ईश्र्वर ॥ २२ ॥
तारी तारी मुनिवरा । बुडालों अघोर सागरा ।
उद्धरावें दातारा । कृपासिंधु जगदिशा ॥ २३ ॥
तुझ्या दर्शनमात्रेसीं । जळल्या माझ्या पापराशी ।
तूं कृपाळू भक्तांसी । तारीं तारीं जगद्गुरु ॥ २४ ॥
येणेंपरी मुनिवरास । विनवीतसे राक्षस ।
वामदेव कृपासुरस । पुसतसे तये वेळीं ॥ २५ ॥
वामदेव म्हणे तयासी । तुवा कवणाचा कवण वंशीं ।
ऐसा अघोर ठायीं वससी । मनुष्यमात्र नसे ते ठायी ॥ २६ ॥
ऐकोनि मुनीचें वचन । ब्रह्मराक्षस करी नमन ।
विनवीतसे कर जोडोन । ऐक त्रिविक्रम मुनिराया ॥ २७ ॥
म्हणे राक्षस तये वेळीं । आपणासी ज्ञान जहालें सकळी ।
जातिस्मरण अनंतकाळीं । पूर्वापरींचें स्वामिया ॥ २८ ॥
तयामध्यें माझे दोष । उत्कृष्ट जन्म पंचवीस ।
दिसतसे प्रकाश । ऐक स्वामी वामदेवा ॥ २९ ॥
पूर्वजन्म पंचविसी । होतों राजा यवन-देशीं ।
‘ दुर्जेय ‘ नाम आपणासी । दुराचारीं वर्तलों जाण ॥ ३० ॥
म्यां मारिले बहुत लोक । प्रजेसी दिधलें दुःख ।
स्त्रिया वरिल्या अनेक । राज्यमदेंकरुनियां ॥ ३१ ॥
वरिल्या स्त्रियांव्यतिरिक्त । बलात्कारें धरिल्या अमित ।
एक दिवस देवोनि रति । पुनरपि न भोगीं तयांसी ॥ ३२ ॥
एके दिवशीं एकीसी । रति देऊनि त्यजीं तिसी ।
ठेविलें अंतर्गृहासी । पुनरपि तीतें न देखें नयनीं ॥ ३३ ॥
ऐसें अनेक स्त्रियांसीं । ठेविलें म्यां अंतर्गृहासी ।
मातें शापिती अहर्निशी । दर्शन नेदी म्हणोनियां ॥ ३४ ॥
समस्त राजे जिंकोनियां । आणीं स्त्रिया धरोनियां ।
एकेक दिवस भोगूनियां । त्यातें ठेविलें अंतर्गृहासी ॥ ३५ ॥
जेथें स्त्रिया सुरुपें असती । बळें आणोन देई मी रति ।
ज्या न येती संतोषवृत्तीं । तया द्रव्य देऊनि आणवीं ॥ ३६ ॥
विप्र होते माझे देशी । ते जाऊनि राहिले आणिक देशी ।
जाऊनि आणी त्यांचे स्त्रियांसी । भोगीं आपण उन्मत्तपणें ॥ ३७ ॥
पतिव्रता सुवासिनी । विधवा मुख्य करोनि ।
त्यांते भोगी उन्मत्तपणी । रजस्वला स्त्रियांसी देखा ॥ ३८ ॥
विवाह न होतां कन्यांसी । बलात्कारें भोगी त्यांसी ।
येणेंपरी समस्त देशीं । उपद्रविलें मदांधपणें ॥ ३९ ॥
ब्राह्मणस्त्रिया तीन शत । शतचारी क्षत्रिया ते ।
वैश्यिणी वरिल्या षट्शत । शूद्रस्त्रिया सहस्त्र जाण ॥ ४० ॥
एक शत चांडाळिणी । सहस्त्र वरिल्या पुलिंदिनी ।
पांच शत स्त्रिया डोंबिणी । रजकिणी वरिल्या शत चारी ॥ ४१ ॥
असंख्यात वारवनिता । भोगिल्या म्यां उन्मत्तता ।
तथापि माझे मनीं तृप्तता । नाही झाली स्वामिया ॥ ४२ ॥
इतुक्या स्त्रिया भोगून । संतुष्ट नव्हे माझें मन ।
विषयासक्त मद्यपान । करीं नित्य उन्मत्तें ॥ ४३ ॥
वर्ततां येणेंपरी देखा । व्याधिष्ठ झालों यक्ष्मादिका ।
परराष्ट्रराजे चालोनि ऐका । राज्य हिरतलें स्वामिया ॥ ४४ ॥
ऐसेपरी आपणासी । मरण जाहलें परियेसी ।
नेले दूतीं यमपुरासी । मज नरकामध्यें घातले ॥ ४५ ॥
देवांचीं सहस्त्र वर्षे देखा । दहा वेळ फिरविलें ऐका ।
पितृसहित आपण देखा । नरक भोगिले येणेंपरी ॥ ४६ ॥
पुढें जन्मलों प्रेतवंशीं । विद्रुप देही परियेसीं ।
सहस्त्र शिश्र्ने अंगासी । लागली असती परियेसा ॥ ४७ ॥
येणेंपरी दिव्य शत वर्षें । कष्टलों बहु क्षुधार्थे ।
पुनरपि पावलों यमपंथ । अनंत कष्ट भोगिले ॥ ४८ ॥
दुसरा जन्म आपणासी । व्याघ्रजन्म जीवहिंसी ।
अजगर जन्म तृतीयेसी । चवथ जाहलों लांडगा ॥ ४९ ॥
पांचवा जन्म आपणासी । ग्रामसूकर परियेंसी ।
सहावा जन्म जाहलों कैसी । सरडा होऊनि जन्मलों ॥ ५० ॥
सातवा जन्म झालों श्र्वान । आठवा जंबुक मतिहीन ।
नवम जन्म रोही-हरण । दहावा झालों ससा देखा ॥ ५१ ॥
मर्कट जन्म एकादश । घारीं झालों मी द्वादश ।
जन्म तेरावा मुंगूस । वायस जाहलो चतुर्दश ॥ ५२ ॥
जांबुवंत झालों पंचादश । रानकुक्कुट मी षोडश ।
जन्म जाहलों परियेस । पुढें येणेपरि अवधारी ॥ ५३ ॥
सप्तदश जन्मीं आपण । गर्दभ झालों अक्षहीन ।
मार्जारयोनीं संभवून । आलों स्वामी अष्टादशेसी ॥ ५४ ॥
एकुणिसावे जन्मासी । मंडूक झालों परियेसीं ।
कांसवजन्म विंशतीसी । एकविसावा मत्स्य झालों ॥ ५५ ॥
बाविसावा जन्म थोर । झालों तस्कर उंदीर ।
दिवांध झालों मी बधिर । उलूक जन्म तेविसावा ॥ ५६ ॥
जन्म चतुर्विंशतीसी । झालों कुंजर तामसी ।
पंचविंशती जन्मासी । ब्रह्मराक्षस आपण देखा ॥ ५७ ॥
क्षुधाक्रांत अहर्निशीं । कष्टतसें परियेंसीं ।
निराहारी अरण्यवासी । वर्ततसे स्वामिया ॥ ५८ ॥
तुम्हां देखतां अंतःकरणीं । वासना झाली भक्षीन म्हणोनि ।
यालागीं आलों धांवोनि । पापरुपी आपण देखा ॥ ५९ ॥
तुझा अंगस्पर्श होतां । जातिस्मरण झालें आतां ।
सहस्त्र जन्मींचें दुष्कृत । दिसतसे स्वामिया ॥ ६० ॥
मातें आतां जन्म पुरे । तुझ्या अनुग्रहें मी तरें ।
घोरांघार संसार । आतां यातना कडे करी ॥ ६१ ॥
तूं तारक विश्र्वासी । म्हणोनि मातें भेटलासी ।
तुझी दर्शनमहिमा कैसी । स्पर्श होतां ज्ञान झालें ॥ ६२ ॥
भूमीवरी मनुष्य असती । तैसा रुप दिससी यति ।
परि तुझी महिमा ख्याति । निरुपम असे दातारा ॥ ६३ ॥
महापापी दुराचारी । आपण असे वनांतरीं ।
तुझे अंगस्पर्शमात्रीं । ज्ञान जाहलें अखिल जन्मांचें ॥ ६४ ॥
कैसा महिमा तुझ्या अंगीं । ईश्र्वर होशील कीं जगीं ।
आम्हां उद्धरावयालागीं । आलासी स्वामी वामदेवा ॥ ६५ ॥
ऐसें म्हणतां राक्षसासी । वामदेव सांगे संतोषीं ।
भस्ममहिमा आहे ऐशी । माझे अंगींची परियेसा ॥ ६६ ॥
सर्वांग माझें भस्मांकित । तुझे अंगा लागलें क्वचित ।
त्याणें झालें तुज चेत । ज्ञाप्रकाश शत जन्मांतरीचें ॥ ६७ ॥
भस्ममहिमा अपरांपर । परि ब्रह्मादिकां अगोचर ।
याचि कारणें कर्पूरगौर । भूषण करी सर्वांगीं ॥ ६८ ॥
ईश्र्वरें वंदिल्या वस्तूसी । वर्णितां अशक्य आम्हांसी ।
तोचि शंकर व्योमकेशी । जाणें भस्ममहिमान ॥ ६९ ॥
जरी तूं पुसती आम्हांसी । सांगेन दृष्टांत परियेंसी ।
आम्ही देखिलें दृष्टीसीं । अपार महिमा भस्माचा ॥ ७० ॥
विप्र एक द्रविडदेशीं । आचारहीन परियेसीं ।
सदा रत शूद्रिणीसी । कर्मभ्रष्ट वर्तत होता ॥ ७१ ॥
समस्त मिळोनि विप्रयाति । तया द्विजा बहिष्कारिती ।
मातापिता दाईज गोती । त्यजिती त्यासी बंधुवर्ग ॥ ७२ ॥
येणेंपरि तो ब्राह्मण । प्रख्यात झाला आचारहीन ।
शूद्रिणीतें वरुन । होता काळ क्रमूनियां ॥ ७३ ॥
ऐसा पापी दुराचारी । तस्करविद्येने पोट भरी ।
आणिक स्त्रियांशीं व्यभिचारी । उन्मत्तपणें परियेसा ॥ ७४ ॥
वर्ततां ऐंसें एक दिवसीं । गेला होता व्यभिचारासी ।
तस्करविद्या करितां निशीं । वधिलें त्यासी एके शूद्रें ॥ ७५ ॥
वधूनियां विप्रासी । ओढोनि नेलें तेचि निशीं ।
टाकिलें बहिर्ग्रामेसी । अघोर स्थळीं परियेसा ॥ ७६ ॥
श्र्वान एक तये नगरीं । बैसला होता भस्मावरी ।
क्षुधाक्रांत अवसरी । गेला हिंडत प्रेतघ्राणीं ॥ ७७ ॥
देखोनि तया प्रेतासी । गेला श्र्वान भक्षावयासी ।
प्रेतावरी बैसून हर्षी । क्षुधानिवारण करीत होता ॥ ७८ ॥
भस्म होतें श्र्वानाचे पोटी । लागलें प्रेताचे ललाटीं ।
वक्षःस्थळीं बाहुवटीं । लागलें भस्म परियेसा ॥ ७९ ॥
प्राण त्यजितां द्विजवर । नेत होते यमकिंकर ।
नानापरि करीत मार । यमपुरा नेताति ॥ ८० ॥
कैलासपुरींचे शिवदूत । देखोनि आले तें प्रेत ।
भस्म सर्वांगीं उद् धूळित । म्हणती यातें कवणें नेलें ॥ ८१ ॥
यातें योग्य शिवपुर । केवीं नेलें ते यमकिंकरें ।
म्हणोनि धांवती वेगवक्त्रें । यमकिंकरा मारावया ॥ ८२ ॥
शिवदूत येतां देखोनि । यमदूत जाती पळोनि ।
तया द्विजातें सोडूनि । गेलें आपण यमपुरा ॥ ८३ ॥
जाऊनि सांगती यमासी । गेलों होतों भूमीसी ।
आणित होतों पापियासी । अघोररुपेंकरुनियां ॥ ८४ ॥
तें देखोनि शिवदूत । धांवत आलें मारु म्हणत ।
हिरोनि घेतलें प्रेत । वधीत होते आम्हांसी ॥ ८५ ॥
आतां आम्हां काय गति । कधीं न वचों त्या क्षिती ।
आम्हांसी शिवदूत मारिती । म्हणोनि विनवीती यमासी ॥ ८६ ॥
ऐकोनि दूतांचे वचन । यम निघाला कोपून ।
गेला त्वरित ठाकून । शिवदूतांजवळी देखा ॥ ८७ ॥
यम म्हणे शिवदूतांसी । कां माझ्या किंकरांसी ।
हिरोनि घेतले पापियासी । केवीं नेतां शिवमंदिरा ॥ ८८ ॥
याचें पाप असे प्रबळ । जितकी गंगेंत असे वाळू ।
तयाहूनि अधिक केवळ । अघोररुप असे देखा ॥ ८९ ॥
नव्हे योग्य हा शिवपुरासी । यातें बैसवोनि विमानेसीं ।
केवीं नेतां मूढपणेसीं । म्हणोनि कोपे यम देखा ॥ ९० ॥
- Read Previous Lesson – Shri Guru Charitra Adhyay 28
- Read Next Lesson– Shri Guru Charitra Adhyay 30
- Read – Sampurna Guru Charitra Prayan in Marathi.
